Dünya dağılır - İş adamlarından yeni yaradılacaq fondlara pul tutulacaq

İqtisadiyyat Nazirliyinin şöbə müdiri Hüseyn Hüseynov Bakıda keçirilən "Azərbaycanda Yaşıl Tikinti" mövzusunda dəyirmi masada vurğulayıb ki, bəzi hesablamalara görə, 2020-2025-ci illərdə iqlim dəyişmələri ildə 1 trilyon ABŞ dolları, 2025-2030-cu illərdə isə ildə 1,4 trilyon ABŞ dolları maliyyə çatışmazlığı yaradacaq.
"İqlim dəyişmələrinin yaratdığı maliyyə çatışmazlığını yalnız dövlətlərin hesabına aradan qaldırılması mümkün görünmür. Özəl sektorun da maliyyə çatışmazlığının aradan qaldırılmasına cəlb olunması vacibdir. Amma bu məsələdə dövlət də dəstək göstərməlidir".
Mövzu ilə bağlı KONKRET.az-ın suallarını cavablayan iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli bildirib ki, iqlim dəyişikliyi ilə bağlı miflər və reallıqlar mövcuddur:
"Dünya mediasında və müxtəlif hesabatlarda yayılır ki, dünyada iqlim dəyişiklikləri böyük investisiyaların yatırılmasını tələb edir. Bunun üçün də müxtəlif fondlar yaradılır. Bu fondlar vasitəsilə az inkişaf etmiş, kasıb ölkələrə iqlim dəyişikliyindən dəyən ziyanın sığortalanması üçün müəyyən vəsaitlər toplanır. Özəl sektorun da bu sahəyə qoşulması ilə ehtiyat mənbələrinin daha da genişləndirilməsi nəzərdə tutulur.
Amma miflər ondan ibarətdir ki, yığılan vəsaitin hara və necə xərclənəcəyi ilə bağlı açıq-aydın proqram yoxdur. Bu günə qədər iqlim dəyişikliyi adı altında fondlara yüz milyardlarla vəsait toplanıb. Amma bu vəsaitin dünya miqyasında necə xərclənməsi ilə bağlı şəffaf hesabat görməmişik".
Onun sözlərinə görə, iqlim dəyişikliyinin insan faktoruna bağlı olması birbaşa sübut olunmayıb.
"Ciddi ekoloji problemlər var, amma bu iqlim dəyişikliyi ilə eyni şey deyil. Bəzi hallarda iqlim dəyişikliyi insan faktoru olmadan tarixi proseslərlə müşahidə olunur. Bəşər sivilizasiyasının olmadığı dövrlərdə belə qlobal istiləşmə, buzlaşma olub. Bunun insan faktoruna birbaşa bağlı olması sübut olunmayıb".
İqtisadçı bildirib ki, maliyyə vəsaitləri konkret proqramlara və layihələrə əsasən hesablanıb xərclənməlidir:
"Dünya üzrə harda imkan varsa, günəş panelinə keçməli, günəş enerjisinin daha çox generasiyasının təmin edilməsi və s. bu məsələlər daha çox öndə olmalıdır. Hansısa mifik hadisələrin, proseslərin qarşısını almaq üçün mənasız yatırımlar edilməməlidir.
Trilyonlarla yatırım barədə həyəcan təbilləri çalınır ki, vəsaitlər harda istifadə olunacaq, hara xərclənəcək? Bu, iqlim dəyişikliyinin qarşısını necə alacaq, Afrikaya necə kömək edəcək?
Asiyanın kasıb ölkələrində bu, hansı irəliləyişə səbəb olacaq? Çox suallar var ki, hələ də açıqdır. Ona görə də bu məsələ o qədər ciddidir ki, burada mifləri və reallıqları bir-birindən ayırıb, konkret layihələr üzrə maliyyə yatırıb işləmək lazımdır".
İqtisadçı özəl sektorun marağının da nəzərə alınmasının məqsədəuyğun hesab edir:
"Dövlətlər tərəfindən elə təkliflər verilməli, vergi güzəştləri edilməli, faizsiz kreditlər təqdim edilməlidir ki, onlar iqlim dəyişikliyi və ekoloji problemlərin həllində layihələrin həyata keçirilməsində könüllü olsunlar. Maddi maraq olmasa, heç kim yatırım etməz. Ona görə də maddi maraq yaratmaq, onları stimullaşdırmaq üçün dünya üzrə qanunvericilik bazası dəyişdirilməldir"
Aygün Mirakif
KONKRET.az