Özbəklərin "pambıq dərdi" – Xalq köləlikdən qurtulubmu? - DETALLAR

Özbəkistan əhalisi SSRİ-nin tərkibində olduğu dövrdə bir neçə onilliklər ərzində "pambıq əsarəti"ndə olub. Prezidenti Şavkat Mirziyoyev ölkənin müstəqilliyinin 32-ci ildönümü münasibətilə keçirilən bayram şənliklərində xüsusilə qeyd edib ki, sovet dövründə pambıqçılıq Özbəkistan xalqı üçün ağır yükə çevrilmişdi.
Məhz bu amil ölkədə ciddi ekoloji böhrana səbəb olmuşdu, iqtisadiyyat və təhsil sistemi uzun illər mənfi təsirlərə məruzl qalmışdı.
Prezident Şavkat Mirziyoyev hesab edir ki, məhz onun dönəmində pambıqçılıqda iqtisadi münasibətlər sivil qaydada həll olunur. Daha dəqiq desək, artıq minlərlə dövlət qulluqçusu, müəllim və şagirdlər pambıqçılıq sənayesinə məcburi sövq edilmir. Özbəklər demək olar ki, məcburi pambıqyığma kimi biabırçı keçmişindən qurtulub.
Qeyd edək ki, Özbəkistanın kənd təsərrüfatında və məşğulluğunda pambıqçılıq xüsusi yer tutur. Lakin dörd il əvvəl rəsmi qadağaya baxmayaraq, hakimiyyət hər il dövlət sektoru işçilərini pambıq yığımına göndərməkdə davam edirdi; müəyyən edilmiş normaya əməl etməyənlər və ya məcburi əməkdən yayınanlar iş yerlərini itirirdilər və Özbəkistanda ictimai qınağa məruz qalırdılar.
2023-cü ildən etibarən Özbəkistanda mülki əhalinin pambıq yığımına cəlb edilməsi halına demək olar ki, rast gəlinməyib. Belə faktlara görə hələ 2019-cu ildə ABŞ Dövlət Departamentinin köləlik və insan alveri ilə bağlı hesabatına istinad edilir.
Doğrudur, uşaqlar hələ də ilk növbədə, ipək istehsalında istifadə olunan ipəkqurdu baramalarının kolleksiyasında işləməyə məcburdurlar.
Maraqlıdır ki, Özbəkistanda ən böyük pambıq istehsalı müəssisələrinin əslində kimə məxsus olması barədə hələ də açıq və dəqiq məlumatlar yoxdur. Bu gün də pambıq ölkə iqtisadiyyatında dominant rol oynayır; məsələn, 2020-ci ilin sonunda Özbəkistan pambıq istehsalına görə dünyada altıncı yerdə qərarlaşıb, ölkədə 3,08 milyon ton xam pambıq yığılıb.
Bəzi ekspertlər belə düşünür ki, Özbəkistan prezidentinin indiki gur ictimai bəyanatı ölkədəki real vəziyyəti əks etdirmir. Əksinə, siyasi xarakter daşıyır. Belə ki, son vaxtlar Özbəkistan ölkənin de-rusizasiyası və desovetləşdirilməsi istiqamətində ciddi siyasi kursu həyata keçirir. Bu isə rəsmi Moskva ilə Daşkənd arasında münasibətlərdə ciddi soyuma müşahidə olunur.
Ehtimal olunur ki, Mirziyoyev ölkənin ictimai-siyasi məkanında xüsusi çəkisi olan özbək milli vətənpərvərlərinin nümayəndələrinin rəğbətini qazanmaq istəyir.
Natiq Səlim,
KONKRET.az